2021 ж. 26-27 наурыз Дүниежүзілік тарихшы күні, «ҚХА» кафедрасының меңгерушісі м.а. Динара Кеңесқызы Жаңабергенова «Тарихи жадыны сақтау бойынша ҚХА кафедраларының мұражайлармен және архивтермен ынтымақтастығы» (Қарағанды облысындағы ЖОО үлгісінде) тақырыбында Е.А. Бөкетов атындағы Қарағанды университеті, Л.Н. Гумилев атындағы ЕҰУ және «Шаңырақ» Қазақстан халқы Ассамблеясы кафедраларының қауымдастығы» республикалық қоғамдық ұйыммен бірігіп ұйымдастырған халықаралық семинарға қатысты. Семинарға мемлекеттік органдардың, азаматтық қоғам институттарының, ғылыми құрылымдардың өкілдері, университет ғалымдары, отандық және шетелдік сарапшылар қатысты және 6 елден (Ресей, Түркия, Польша, Украина, Өзбекстан, Қытай) жас зерттеушілер де назардан тыс қалмады.

Семинардың мақсаты «ҚХА» кафедралары, ғылыми және білім беру құрылымдары, азаматтық қоғам институттары арасындағы өзара іс-қимылды әрі қарай дамытудың әдістері мен ортақ тарихи жадыны сақтаудың халықаралық тәжірибесін сындарлы талқылау болды. Семинар жұмысы Л.Н. Гумилев атындағы ЕҰУ «Қазақстан халқы Ассамблеясы» кафедрасының меңгерушісі, Саяси қуғын-сүргін құрбандарын толық ақтау жөніндегі мемлекеттік комиссияның мүшесі, «Шаңырақ» Қазақстан халқы Ассамблеясы кафедралары қауымдастығының төрайымы, саясаттану ғылымдарының докторы Наталья Павловна Калашникованың басшылығымен өтті; Е.А. Бөкетов атындағы Қарағанды университетінің «Қазақстан тарихы және Қазақстан халқы Ассамблеясы» кафедрасының меңгерушісі, PhD, Айман Зейнелгабденқызы Жұманованың басшылығымен өтті, онлайн-платформада 130-дан астам қатысушылардың басын қосқан шығармашылық, ғылыми тәжірибе алмасу, осы әлеуметтік маңызды, ғылыми және қолданбалы проблема бойынша ұсыныстар мен ұсыныстарды жалпылау атмосферасы қалыптасты.

Алдымен, Е.А. Бөкетов атындағы Қарағанды университетінің «Тарих және ҚХА» кафедрасының осы бағыттағы жұмыс тәжірибесі мен тарихи жадыны сақтау тақырыбына арналған «Тарихтан тақылым – өткенге тағзым» деректі фильмі ұсынылды.

Ашылу салтанатының құттықтау сөзін сөйлегендер: Білім және ғылым министрлігі Ғылым комитеті төрағасының орынбасары Думан Рымғалиұлы Орынбеков, Білім және ғылым вице-министрі М.М. Дауленовтің атынан құттықтады; Ермағанбет Қабдулұлы Бөлекпаев, Қарағанды қаласының әкімі; Академик Е.А. Бөкетов атындағы «Қарағанды университеті» КЕАҚ басқарма төрағасы-ректор, ҚР ҰҒА корреспондент мүшесі, заң ғылымдарының докторы, профессор Нұрлан Орынбасарұлы Дулатбеков; ЕҰУ Л.Н.

Гумилев атындағы ЕҰУ әлеуметтік-мәдени даму жөніндегі проректоры, Қазақстан Республикасы Ұлттық ғылым академиясының академигі, Саяси қуғын-сүргін құрбандарын толық ақтау жөніндегі Азаматтық кодекстің мүшесі, профессор, филология ғылымдарының докторы Дихан Қамзабекұлы; Ш.Уәлиханов атындағы Тарих және этнология институтының директоры, Саяси қуғын-сүргін құрбандарын толық ақтау жөніндегі мемлекеттік комитеттің мүшесі, тарих ғылымдарының докторы, профессор Зиябек Ермұханұлы Кабулдинов іс-шараларға қолдау көрсету үшін Жобалық кеңсе басшылығы атынан; Л.Н. Гумилев атындағы ЕҰУ «Қазақстан халқы Ассамблеясы» кафедрасының меңгерушісі, Саяси қуғын-сүргін құрбандарын толық ақтау жөніндегі мемлекеттік комиссияның мүшесі, «Шаңырақ» Қазақстан халқы Ассамблеясы кафедралары қауымдастығының төрайымы, саясаттану ғылымдарының докторы Наталья Павловна Калашникова.

Семинар 2 күн өткізілді, оның басты тақырыбы – тарихи жадыны сақтаудың ғылыми-әдістемелік қолдауы. Шетелдік сарапшылар қазақстандық ғалымдармен тәжірибе алмасу арқылы ынтымақтастықты одан әрі дамыту бағытында белсенділік танытты.

Отандық ғалым-сарапшылар – Жамбыл Азмұханұлы Жұмабеков, Е.А. Бөкетов атындағы ҚарУ тарих факультетінің деканы, тарих ғылымдарының кандидаты, доцент: «Қарағанды университетінің «Қазақстан тарихы мен ҚХА» кафедрасының және тарихи-мәдени жадыны сақтауда облыстың мұражайларымен және мұрағаттарымен өзара іс-қимыл тәжірибесі»; әл-Фараби атындағы ҚазҰУ профессоры, РАЭ және ЕАТР академигі, тарих ғылымдарының докторы Лайла Сейсембекқызы Ахметова «Белгілі адамдар туралы белгісіз: Брест қамалын қорғаушылар мен Панфиловшыларды – қазақстандықтарды табу үшін архивтермен және басқа материалдармен жұмыс істеу»; Халықаралық Бизнес Университетінің доценті, экономика ғылымдарының кандидаты, БАҒА академигі, Түркімен ЭКО төрағасы, АНК мүшесі Гүлнара Атайқызы Аннакулиева: «Тарихи жадыны сақтау: ЭКҰ-ның ғылыми және білім беруімен өзара әрекеттесуі саласы»; «Қоғамдық пікір» ғылыми-зерттеу институтының жобаларының директоры, т.ғ.к., ҰЭК АНК мүшесі Ботакөз Ислямқызы Ракишева: «Тарихи жадыны сақтау: әдістер, мысалдар, формалар»; Е.А. Бөкетоватындағы ҚарУ Этномәдени және тарихи-антропологиялық зерттеулер орталығының директоры, тарих ғылымдарының докторы, Саяси қуғын-сүргін құрбандарын толық ақтау жөніндегі мемлекеттік комитеттің мүшесі, Зәуреш Ғалымжанқызы Сақтағанова: «Саяси қуғын-сүргін құрбандарын – Қазақстандағы ГУЛАГ лагерлерінің тұтқындарын ақтау: тарихи тәжірибе, мәселелер, жаңа ізденістер»; О.А. Байқоңыров атындағы Жезқазған университетінің «Қазақстан тарихы, экономика және құқық» кафедрасының профессоры, тарих ғылымдарының кандидаты, Саяси қуғын-сүргін құрбандарын толық ақтау жөніндегі мемлекеттік комитеттің мүшесі Тұрғанбек Қайыпназарұлы Алланиязов: «Жезқазған университетінің «Қазақстан тарихы, экономика және құқық кафедрасының тәжірибесінен» аймақ халының арасында тарихи жадыны сақтау бойынша»; «Болашақ» академиясының «Руханият» ғылыми-зерттеу орталығының директоры, Қарағандыоблысы «ҚХА» ҚҰ мүшесі, Саяси қуғын-сүргін құрбандарын толық ақтау жөніндегі мемлекеттік комитеттің мүшесі, з.ғ.м., Алия Үкіжанқызы Әупенова: ГУЛАГ мұражайымен өзара іс-қимыл («Болашақ» академиясының тәжірибесінен)»; Қазақстан Республикасы Өнер академиясының академигі, Саяси қуғын-сүргін құрбандарын толық ақтау жөніндегі мемлекеттік комитеттің мүшесі, тарих ғылымдарының докторы, профессор Марат Оралбайұлы Әбсеметов: «Қазақстанның тарихи жадысын сақтаудағы белгісіз мұрағат құжаттары» атты баяндамаларымен өз пікірлерін ортаға салды.

Семинардың қорытынды бөлімінде республиканың жоғары оқу орындарының профессорлық-оқытушылық құрамының және «Шаңырақ» Қазақстан халқы Ассамблеясы кафедраларының қауымдастығы дайындаған презентациялар ұсынылды: Үшінші Республикалық ғылыми-әдістемелік семинардың материалдар жинағы «ҚХА департаменттерінің этномәдени бірлестіктермен өзара әрекеттесу механизмдерін жетілдіру: Оңтүстік өңір тәжірибесінен»; «Тарихи есте сақтау тақырыбындағы жаңа басылымдарға шолу». Қазақстанда саяси қуғын-сүргін құрбандарын ақтау бойынша ауқымды жұмыстар жүргізілуде, бірақ репрессияға ұшырағандардың аты-жөндерінің бәрі бірдей анықталмаған, сол қайғылы оқиғалардың ауызша тарихы жинақталмаған.

Тәуелсіздіктің барлық кезеңінде «Қайғы-қасірет туралы кітаптар» жарық көрді және бұл жұмыс, оның ішінде саяси репрессия құрбандарын толық оңалту жөніндегі Мемлекеттік комиссияның жұмыс топтарының күш-жігері арқылы жүзеге асырылуда.

«Шаңырақ» Қазақстан халқы Ассамблеясы кафедралары қауымдастығының бастамасымен, Л.Н. Гумилев атындағы ЕҰУ мен Е.А.Бөкетов атындағы ҚарУ басшылығының қолдауымен семинар материалдарының жинағы жарық көреді, ол тәжірибеге шолу жасайтын ортақ тарихи жадыны сақтау және нығайту бойынша ұсыныстардың қортындысы ретінде ұсынылады.